स्नेहा झा
इन्टरनेट अहिले हाम्रो र संसारभरिका धेरै मानिसहरूको दैनिकीको अभिन्न हिस्सा बनेको छ। अनलाइन पढाइदेखि कमाइ, शपिङ, बैंकिङ, इन्टरटेन्मेन्ट, न्यूजसम्म सबै सर्भिसहरू हाम्रो जीवनको हिस्सा हुन्। यी सबै अनलाइन सर्भिसहरूको केन्द्रविन्दु इन्टरनेट नै हो, अर्थात् इन्टरनेट नभए यी सर्भिसहरू समेत काम गर्ने छैनन्।
तर कल्पना गर्नुस्, कुनै दिन तपाईंलाई थाहा हुन्छ कि इन्टरनेट बन्द भइसकेको छ। सम्पूर्ण दुनियाँभर कहीं पनि इन्टरनेट चलेको छैन्। केवल यसको नै कल्पनाले पनि धेरैलाई डराउन सक्छ। प्रश्न उठ्छ, यस्तो कसरी सम्भव हुन्छ? सम्भावना कम छ, तर नामुमकिन भने होइन। यो आर्टिकलमा हामी त्यस्ता सम्भावनाहरूका बारेमा जान्नेछौँ जसका कारण कुनै दिन सम्पूर्ण विश्व वा पूरै मुलुकको इन्टरनेट बन्द हुन सक्छ।
यदि कहिलेकाहीँ योजनाबद्ध साइबर आक्रमणले इन्टरनेटको मुख्य संरचना जस्तै रुट सर्भर, डी एन एस सिस्टम (DNS सिस्टम) वा इन्टरनेट एक्सचेन्ज पोइन्टहरूलाई बर्बाद पारिदियो भने, यस्तो स्थितिमा सम्पूर्ण दुनियाँभर इन्टरनेट सर्भिस ठप्प हुन सक्छ। २०१६ मा भएको डाइन डी डिओएस (Dyn DDoS) साइबर आक्रमणका कारण ट्विटर (अब एक्स), नेटफ्लिक्स र रेडिट जस्ता ठूला वेबसाइटहरू केही घण्टासम्म प्रभावित थिए।
सोलर स्टोर्म वा कस्मिक घटना
सूर्यबाट निस्किने सोलर स्टोर्मले पृथ्वीको चुम्बकीय क्षेत्र र प्रविधि नेटवर्कलाई क्षति पुर्याउन सक्छ। कहिलेकाहीँ हामीले देखेका छौं कि स्टारलिंक स्याटेलाइट्स यसका शिकार बन्न सक्छन्। तथापि, यस्तो केवल स्याटेलाइटहरूसँग मात्र हुँदैन—यदि सोलर स्टोर्म अत्याधिक शक्तिशाली भयो भने कम्युनिकेशन नेटवर्क पनि फेल हुन सक्छ।
दुनियाँभर इन्टरनेट पुगीरहेको काम अन्डरसी केबलहरूले गर्छन्। कुनै कारणले यी केबलहरू टुट्दा वा बिग्रँदा पनि इन्टरनेट प्रभावित हुन्छ। अनुसन्धानकर्ताहरू भन्छन् कि सन् १८५९ जस्तै यदि कहिल्यै कैरिंग्टन घटना (Carrington Event) भयो भने, केही समयका लागि संसारभर इन्टरनेट पूर्ण रूपमा बन्द हुनसक्छ।
विश्व युद्ध पनि बन्न सक्छ कारण
यदि कहिल्यै तेस्रो विश्व युद्ध हुन्छ वा अर्को ठूलो युद्ध चल्यो भने इन्टरनेट सर्भिस अवरुद्ध हुन सक्छ। हामीले युक्रेन–रसिया युद्धमा देखिरहेका छौं कि युक्रेनमा कम्युनिकेशन इन्फ्रास्ट्रक्चर बर्बाद हुँदा इन्टरनेट ठप्प भयो। पछि सर्भिसलाई स्टारलिंक स्याटेलाइट्स मार्फत पुनर्स्थापित गरियो।
त्यसैगरी, कुनै एक सर्भिसको ठप्पले पनि चेन प्रतिक्रियामा अरू धेरै सर्भिसहरूमा समस्या निम्त्याउन सक्छ। सन् २०२४ मा क्लाउडफ्लेयर (Cloudflare) सँग यस्तो नै भएको थियो, जसले गर्दा संसारभर एयरलाइन्स र बैंकिङ सर्भिसहरू प्रभावित भए।
के साँच्चिकै पूरै दुनियाँको इन्टरनेट बन्द हुन सक्छ?
पूर्ण रूपमा सम्भव देखिँदैन, तर असम्भव भने होइन। इन्टरनेट एक डिसेन्ट्रलाइज्ड सिस्टम हो, जसको नियन्त्रण कुनै एक देशको हातमा छैन।
यद्यपि केही अवस्थाहरूमा कुनै एक क्षेत्र वा देशको सेवा अस्थायी रूपमा अवरुद्ध हुनसक्ने जोखिम अवश्यै छ। हामीले यो सानो रूपमा कुनै रिजनमा इन्टरनेट बन्द हुँदा समेत देख्न सक्छौँ।
