स्नेहा झा
सोसल मिडियाको बढ्दो प्रभावसँगै यसले युवालाई केही नयाँ गर्ने प्लेटफर्म दिइरहेको छ । तर सँगसँगै बालबालिकाहरूको मानसिक स्वास्थ्य र सुरक्षा माथि पनि नकारात्मक प्रभावबारे चिन्ता पनि बढाइदिएको छ।
पछिल्लो समय सोसल मिडियाका कारण बालबालिकामा तनावका घटना पनि बढिरहेका छन्। आजकल अरूका पोस्ट र स्टाटस हेरि बालबालिकामा पछि परेका जस्तो महसुस हुने मनोवृत्ति घर बसालेको छ। यसकै कारण उनीहरू मानसिक तनाव (मेंटल स्ट्रेस) का शिकार भइरहेका छन् र कहिलेकाहीँ गलत कदम चालेको पनि पाइन्छन्।
यी परिस्थितिहरू हेर्दै गर्दा धेरै देशहरू अहिले आफ्ना कानुनमार्फतै बालबालिकाका लागि सोसल मिडियालाई नियमन गर्ने प्रयासमा छन्। विश्वका धेरै देशहरूले कम उमेरका बालबालिकामा सोसल मिडियाको लत घटाउन कडा नियम र प्रतिबन्धहरू लागू गरेका छन्। आउनुहोस्, केही त्यस्ता देशका बारेमा जानौँ जहाँ कम उमेरका बालबालिकाद्वारा सोसल मिडिया प्रयोगमा प्रतिबन्ध लागाइएको छ।
अस्ट्रेलिया - अस्ट्रेलियाले १६ वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिकाका लागि सोसल मिडियामा पूर्ण रूपमा प्रतिबन्ध लगाउने ऐतिहासिक कानून पारित गरेको छ। यस कानूनको उद्देश्य बालबालिकाको मानसिक स्वास्थ्य रक्षा गर्नु हो।
यस अन्तर्गत सोसल मिडिया कम्पनीहरूले सुनिश्चित गर्नुपर्नेछ कि १६ वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिका उनीहरूको प्लेटफर्ममा खाता खोल्न नसकुन्, र यदि यसलाई प्रभावकारी रूपमा लागू नगरेमा कम्पनीमाथि भारी जरिवाना लाग्नेछ।
फ्रान्स - फ्रान्समा १५ वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिकाले सोसल मिडिया खाता खोल्नका लागि अभिभावकको सहमति अनिवार्य छ। यसले सोसल मिडिया कम्पनीहरूलाई कडा age verification system (एज भेरिफिकेसन सिस्टम) लागू गर्न निर्देशन प्रदान गर्दछ। उद्देश्य बालबालिकाको स्क्रीन टाइम घटाउनु र उनीहरूलाई साइबरबुलिङ जस्ता खतराबाट जोगाउनु हो।
युनाइटेड किङ्डम (बेलायत) - बेलायतमा अनलाइन सेफ्टी एक्ट पारित गरिएको छ, जसले सोसल मिडिया प्लेटफर्महरूका लागि बालबालिकाको सुरक्षा सम्बन्धी कडा मापदण्ड तय गर्दछ। यद्यपि यहाँ १६ वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिकामा सोझै प्रतिबन्ध छैन, यो कानूनले प्लेटफर्महरूले बालबालिकाका लागि सुरक्षित र उनको उमेरअनुसार सामग्री उपलब्ध गराउने तथा गोपनीयताको संरक्षण सुनिश्चित गर्नु पर्ने व्यवस्था गर्छ।
जर्मनी- जर्मनीमा १६ वर्षभन्दा कम उमेरका नाबालकहरूले सोसल मिडिया प्रयोग गर्न अभिभावकको सहमति लिनुपर्छ। यो नियमको उद्देश्य बालबालिकालाई अनलाइन ठगी र शोषणजस्ता जोखिमबाट जोगाउनु हो।
नर्वे - नर्वेले सोसल मिडियाको न्यूनतम उमेर सीमा १३ वर्षबाट बढाएर १५ वर्ष गर्ने योजना तयार पारेको छ। यो कदम बालबालिकालाई हानिकारक सामग्री र डिजिटलग माथिको लतबाट बचाउनको लागि उठाइएको हो।
चीन- चीनमा बालबालिकाका लागि सोसल मिडिया र अनलाइन गेमिङमा धेरै कडा नियमहरू छन्। १८ वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिकाहरूको अनलाइन गेम खेल्ने समय हप्तामा जम्मा तीन घण्टा मात्र सीमित गरिएको छ। साथै सरकारले बालबालिकालाई अनुपयुक्त सामग्रीबाट बचाउन उनीहरूको अनलाइन सामग्रीको निगरानी पनि गर्दछन्।
यूरोपियन युनियन - ईयू - यूरोपियन युनियनका धेरै देशहरूमा डेटा सुरक्षा कानून जीडीपीआर अन्तर्गत १६ वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिकाको व्यक्तिगत डेटा प्रशोधन गर्न अभिभावकको सहमति आवश्यक हुन्छ। यी सदस्य देशहरूले आफ्ना आवश्यकता अनुसार यो नियम समायोजन गर्न सक्छन्। उदाहरणका लागि, बेल्जियममा १३ वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिकाका लागि अभिभावकको अनुमति आवश्यक छ।
सोसल मिडियामा यी नियमहरू लागू गर्न आजको प्रविधि युगमा केही कठिनाइहरू अवश्य छन्, किनकि कम्पनीहरूले एज भेरिफिकेसन सिस्टम लागू गर्दा प्राविधिक चुनौतीहरू सामना गर्नुपर्छ। तर बालबालिकाको सुरक्षा प्राथमिकतामा राख्दै वैश्विक तहमा यी कानुनहरू निरन्तर कडा बनाउँदै जाँदैछन्।
