स्नेहा झा
जब जहिले पनि भिडियो प्लेटफर्मको कुरा आउँछ, सबैभन्दा पहिले दिमागमा युट्युबको नाम आउने गर्दछ । तर के तपाईंलाई थाहा छ। विश्वको सबैभन्दा ठूलो भिडियो प्लेटफर्मको सुरुवात पहिले एक डेटिङ साइटको रूपमा भएको थियो ।
हो, जब तीन साथी स्टीव चेन, च्याड हरले र जवेद करीमले सन् २००५ मा यो प्लेटफर्म बनाएका थिए, सबैभन्दा पहिला यो एक डेटिङ साइट थियो, तर आज यो संसारकै सबैभन्दा ठूलो भिडियो प्लेटफर्म बनेको छ।
भर्खरै युट्युबले आफ्नो २० वर्ष पूरा गर्यो,त्यसैले आउनुहोस् हेरौं २० वर्षको यो रोचक यात्रा र साथै जानौँ कसरी यो प्लेटफर्म आज विश्वको सबैभन्दा ठूलो भिडियो प्लेटफर्म बनेको छ।
डेटिङ साइटबाट भिडियो प्लेटफर्म
तपाईंलाई थाहा पाएर अचम्म होला कि युट्युबलाई सन् २००५ मा डेटिङ साइटको रूपमा लञ्च गरिएको थियो र यसको ट्यागलाइन ‘ट्यून इन, हुुक अप’ थियो। यसलाई म्याच डट कम जस्तै वेबसाइटको रूपमा बनाइएको थियो।
कम्पनीले क्रेगलिस्टमा २० डलर खर्च गरेर प्लेटफर्मबाट महिला युजरहरूलाई जोड्ने प्रयास पनि गर्यो, तर यो आइडिया पूर्ण रूपमा फ्लोप भयो। यसैबीच सन् २००४ को सुपर ब्राउजर इभेन्टमा भएको विवादले मानिसहरूलाई भिडियो सेयर गर्ने नयाँ तरिका खोज्न बाध्य तुल्यायो। यहीबाट युट्युबको वास्तविक सुरुवात भयो र यो एक खुल्ला भिडियो प्लेटफर्म बन्दै गयो।
जावेद करीमले युट्युबमा पहिलो भिडियो ‘मी एट द जू’ अपलोड गरेका थिए, जुन भिडियो आज ३६० मिलियनभन्दा बढी पटक हेरिएको छ। २००५ को अन्त्यतिर यो प्लेटफर्ममा ‘चार्ली बाइट माई फिङ्गर’ र ‘वार’का क्लिपहरू अपलोड हुन थाले।
साथै प्लेटफर्ममा पाइरेटेड शोहरू धेरै भएर, युट्युब तीव्र रूपमा पपुलर हुन थाल्यो । यद्यपि यसबीच कानुनी निरुत्तरता सुरु भयो। ठूला मिडिया कम्पनीहरूले युट्युबविरुद्ध कपीराइट उल्लङ्घनको मुद्दा दर्ता गरे, तर त्यसपछि पनि यो प्लेटफर्मको लोकप्रियता दिनप्रतिदिन बढिरह्यो।
अर्कोतिर गुगलले पनि आफ्नो गुगल भिडियो प्लेटफर्मलाई मज़बुत बनाउन कडा मेहनत गरिरहेको थियो, तर गुगल भिडियो युट्युबसँग धेरै पछाडि थियो। त्यसपछि अन्ततः नोभेम्बर २००६ मा गुगलले युट्युबलाई १.६५ बिलियन डलरमा किन्यो।
त्यसपछि सन् २००७ मा युट्युबले कन्टेन्ट आईडी र युट्युब पार्टनर प्रोग्राम प्रस्तुत गर्यो, जसले क्रिएटरहरूलाई आफ्ना भिडियोहरूबाट आम्दानी गर्ने अवसर प्रदान गरेको थियो । यहींबाट युट्युबले नयाँ उचाइहरू छोयो र गुगलले यसको हात थाम्दै यसको सम्पूर्ण भाग्य नै बदलिदियो।
कोभिड–१९ महामारीका बेला युट्युब अझ बढी लोकप्रिय भएको थियो । लकडाउनको कारणले मानिसहरू घरमै बस्दा फिटनेस, एजुकेशन, कुकिङ र न्यूज कन्टेन्ट हेरिरहे। यही कारणले युट्युबको एड रेवेन्यू सन् २०१९ मा १५ बिलियन डलरबाट बढेर २०२१ मा २८.८ बिलियन डलरसम्म पुग्न सफल भएको छ ।
आज ३ मिलियनभन्दा बढी क्रिएटर युट्युब पार्टनर प्रोग्रामसँग जोडिएका छन्। सन् २०२५ सम्म युट्युबमा करिब १९.४ बिलियन भिडियोहरू अपलोड भइसके हुनेछन् ।
