दक्षिण कोरियाको ग्योंग्जू शहरमा भएको एपीईसी (एशिया–प्यासिफिक आर्थिक सहयोग) शिखर सम्मेलनमा चीनका राष्ट्रपति शी जिनपिंगले एक ठूलो प्रस्ताव प्रस्तुत गरे। उनले भने कि विश्वलाई अब एक वैश्विक कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआई) सहयोगी संस्था आवश्यक छ, जसले सबै देशका लागि समान नियम बनाओस् र मिलेर एआई प्रविधिलाई अगाडि बढाओस्। शीले भने, 'एआई भविष्यको विकासका लागि अत्यन्तै आवश्यक छ। यसलाई यसरी बनाइनु पर्छ कि यसको लाभ सम्पूर्ण मानवजातिलाई पुगोस्।'उनले थपे कि यो संस्था शंघाईमा स्थापना गर्न सकिन्छ र यसको लक्ष्य एआईलाई ‘मानवताको कल्याणका लागि वैश्विक सम्पत्ति’ बनाउन हुनेछ।

जहाँ चीनले वैश्विक स्तरमा एआई नियम बनाउने कुरा उठाइरहेको छ, त्यहाँ अमेरिका यो विचारसँग सहमत छैन। अमेरिकाको मान्यता छ कि कडा अन्तर्राष्ट्रिय नियमहरूले नवप्रवर्तन (इनोभेशन) लाई सीमित गर्न सक्छ। धेरै विज्ञहरूले भनेका छन् कि चीनको यो कदमले अमेरिकालाई चुनौती दिने र आफूलाई प्राविधिक नीतिमा अगाडि देखाउने प्रयास हो।

यसपटक एपीईसी सम्मेलनमा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प उपस्थित थिएनन्। उनी शी जिनपिंगसँगको भेटपछि सिधै अमेरिकातर्फ फर्किए। तथापि, दुबै नेताले व्यापार र प्राविधिक नियंत्रणमा सहजता दिन एक वर्षको सम्झौतामा सहमति जनाए।

हाल विश्वमा अमेरिकी कम्पनी एनभिडियाले चिप र एआई प्रविधिमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। त्यही क्रममा चीनको डीपसीक कम्पनीले कम लागतमा आफ्ना एआई मोडलहरू विकास गर्दैछ। बेइजिङले भनेको छ कि यो कदम ‘एल्गोरिदमिक संप्रभुता’ तर्फको दिशामा छ, अर्थात् देशले आफ्ना डेटा र प्रविधिमाथि स्वामित्व र नियन्त्रण कायम राख्न सकून्।

शीले सम्मेलनमा हरित प्रविधि (ग्रीन टेक्नोलोजी) अर्थात् वातावरणसँग सम्बन्धित प्रविधिहरूमा पनि जोड दिए। उनले भने कि सोलर प्यानल, ब्याट्री र नवीकरणीय उर्जा (रिन्यूएबल एनर्जी) सम्बन्धी उत्पादनहरूको स्वतन्त्र व्यापार (मुक्त व्यापार) प्रवर्धन गर्नु पर्नेछ। उनले थपे, 'हरित प्रविधि आगामी समयको वैश्विक अर्थतन्त्रको ठूलो भाग बन्नेछ।' ध्यान दिनुपर्ने कुरा यो हो कि यी प्रविधिमा चीन पहिल्यै विश्वको अग्रणी देशहरूमध्ये एक हो।

२०२६ को एपीईसी शिखर सम्मेलन चीनको शेनझेन शहरमा हुनेछ। शीले भने कि शेनझेन, जुन कहिले सानो माछापालन गाउँ थियो, अहिले रोबोटिक्स र इलेक्ट्रिक वाहनहरूको केन्द्र बनेको छ।

एपीईसी के हो?

एपीईसी (एशिया–प्यासिफिक आर्थिक सहयोग) एशिया–प्रशान्त क्षेत्रको ठूलो आर्थिक मञ्च हो। यसमा २१ देशहरू समावेश छन् जसले विश्व व्यापारको करिब आधा भाग (५०प्रतिशत भन्दा झन्डै) नियमन गर्छन्।

यसको उद्देश्य सदस्य राष्ट्रहरूबीच आर्थिक, प्राविधिक र वातावरणीय सहयोग सुदृढ पार्नु हो। चीनको यो प्रस्तावले देखाउँछ कि उसले आगामी समयमा कृत्रिम बुद्धिमत्ता र प्राविधिक नीतिका वैश्विक नियमहरू बनाउन ठूलो भूमिका खेल्न चाहन्छ। ट्रम्पको अनुपस्थितिमा शीले एपीईसी मञ्चमा चीनको नेतृत्व देखाए र सन्देश दिए कि एआईको भविष्य अब मात्र पश्चिमले होइन, पूर्वले पनि निर्धारण गर्नेछ।